İki duble rakıya 2 yıl hapse AYM vizesi

KEMAL GÖKTAŞ

Anayasa Mahkemesi, 1.00 promil alkol alarak araç kullananlara, trafik güvenliğini tehlikeye düşürmeseler bile, 2 yıla kadar hapis cezası verilmesine ilişkin düzenlemenin iptal istemini reddetti. AYM, 1.00 promil alkol kullananlara Kabahatler Kanunu'na göre idari para cezası ve ehliyete el koyma tedbirlerinin yanı sıra Türk Ceza Kanunu'na göre ceza verilmesinin Anayasa'ya aykırı olduğu görüşünü yerinde bulmadı. AYM kararında hukukun temel ilkesi olan "kişinin aynı fiilden domayı iki kez cezalandırılmayacağı" (Non bis in idem) ilkesinin mutlak olmadığı savunuldu.

Alkole doğrudan ceza

Antalya 8. Sulh Ceza Mahkemesi, 1.00 promilin üzerinde alkolle araç kullananlara idari para cezasının yanı sıra 2 yıla kadar hapis cezası verilmesine ilişkin 2013 yılında getirilen düzenlemenin iptal edilmesi istemiyle AYM'ye başvurdu. Başvuruya konu olayda, 2.83 promil alkollü olduğunun tespit edilen sanığın ehliyetine Kabahatler Yasasına göre el konulduğu ve idari para cezası verildiği, ayrıca Türk Ceza Kanunu'nun 179. maddesi gereğince dava açıldığı belirtildi.

Başvuruda aynı fiilden ötürü hem kabahat hem de cürüm sayılarak sanık hakkında dava açıldığı belirtilerek bu durumun Anayasa'daki temel hak ve hürriyetlere aykırı olduğu kanaatine varıldığı ifade edildi. TCK'nın 179. maddesinde "Alkol ve uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kişiye" 2 yıla kadar hapis verileceğine ilişkin düzenlemenin hatırlatıldığı başvuruda "Salt 1.00 promil alkollü araç kullanmanın cezalandırılmasını" eleştirildi. Başvuruda bu cezanın verilebilmesi için "kişinin aracı trafik düzenine aykırı olarak ve ayrıca kişileri hayatı, sağlığı veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde kullanıp kullanmadığının" tespit edilmesi gerektiğine vurgu yapıldı.

İlke rafa

AYM ise iptal talebini 1'e karşı 13 oyla reddetti. Cezaların, ülkenin sosyal, kültürel yapısı, ahlaki değerleri ve ekonomik hayatın gereksinimleri göz önüne alınarak belirleneceğine dikkat çekilen kararda kanun koyucunun (Meclis'in) bu konuda takdir yetkisi olduğu ifade edildi. Kararda şöyle denildi:

"Hukuk devleti ve ceza hukukunun temel ilkeleri arasında yer alan 'aynı fiilden dolayı iki kez yargılama olmaz (Non bis in idem) ilkesi gereğince, kişi aynı eylem nedeniyle birden fazla cezalandırılamaz. Ancak, bu ilke mutlak olmayıp, konu bakımından birbirine benzeseler dahi, korunan hukuki yararı, unsurları, amacı ve neticesi farklı olması nedeniyle aynı fiilin ayrı hukuk disiplinleri kapsamında farklı şekillerde mütalaa edilmesi mümkündür. Bir fiilin söz konusu hukuk disiplinlerinin öngördüğü farklı yaptırımlarla cezalandırılması hukuk devleti ve 'aynı fiilden dolayı iki kere yargılama olmaz' ilkesine aykırılık teşkil etmez. Bu nedenle almış oldukları 1.00 promilin üzerindeki alkolün etkisiyle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek hâlde olmalarına rağmen araç kullanan sürücülerin, idari para cezası yanında, ayrıca ceza yaptırımıyla da cezalandırılmalarını öngören kuralın Anayasa'ya aykırı bir yönü bulunmamaktadır."

Karşı oy

Karara karşı çıkan AYM üyesi Serruh Kaleli ise Yargıtay'ın kanundaki bu düzenleme doğrultusunda trafiği tehlikeye düşürmese dahi 1.00 promilin üzerinde alkol alarak araç kullanan kişilere ceza verilmesi gerektiğine karar verdiğini vurguladı. Bu düzenleme ile hem kabahat hem de cürüm olarak ceza verildiğinin açık olduğunu belirten Kaleli, AYM'nin diğer 12 üyesinin "Non bis in idem" ilkesinin mutlak bir ilke olmadığına ilişkin görüşünü eleştirdi. Bu ilkenin adil yargılanma ilkesinin sonucu olduğunu vurgulayan Kaleli bu gerekçeyle çoğunluk görüşüne katılmadığını belirtti.