Yargı hırsızlık suçlarında "vicdan"la "miktar" arasında: 3 liraya 5 liraya yıllarca hapis!

Yargı "değer azlığı" kriterinde acımasız

KEMAL GÖKTAŞ

Türk Ceza Kanunu'nda çalınan malın değerinin az olması halinde hakime cezadan indirim yapma veya ceza vermeme konusunda takdir hakkı verilmesine ilişkin hükmün uygulaması konusunda yargı organları arasında çelişkiler yaşanıyor. Faillerinin genellikle çocuk oldugğu bu suçlarda Yargıtay'ın "Daha fazla çalabilecekken içinden düşük miktar alma" kriterini işyetmesi nedeniyle çok düşük miktarlardaki hırsızlık suçlarında ağır hapis cezaları veriliyor.

Kanunda olmayan kriter

Türk Ceza Kanunu'nun 145. maddesinde "Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir." hükmü yer alıyor. Ayrıca gasp (yağma) suçlarına ilişkin olarak da "Yağma suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilebileceği" düzenleniyor. 2005 yılında yürürlüğe giren TCK'daki bu hükümlerin uygulaması ise zaman zaman kamu vicdanında rahatsızlık yaratan sonuçlar doğuruyor.

Kanunda hakime verilen takdir hakkının nasıl kullanılacağına ilişkin mahkemeler, Yargıtay daireleri ve Yargıtay Ceza Genel Kurulu arasında sık sık görüş ayrılıkları yaşanıyor. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, bu konuda "daha fazlasını alabilecekken içinden düşük miktar alma" kriterine göre karar verilmesi gerektiği yönünde emsal kararlar oluşturmuş durumda. Buna karşılık Yargıtay 13. Ceza Dairesi ise çalınan malın değerinin az olması halinde doğrudan ceza indirimi ya da cezanın ortadan kaldırılması gerektiği yönünde kararlar veriyor.

40 TL çalan çocuğa 4 yıl

13. Ceza Dairesi bir davada 40 TL çalan çocuğun, bir başka davada da 35 TL çalan hırsız için "çalınan malın değerinin az olması" kriterinin işletilmesi gerektiğine karar verdi. Ancak 40 TL çalan çocuğa verilen 4 yıl 4 ay hapis cezasının düşürülmesi ya da kaldırılması gerektiği yönündeki Daire kararı Yargıtay Ceza Genel Kurulu tarafından kaldırıldı. Genel Kurul, "Daha fazlasını alabilecekken içinden düşük miktar alınması" halinde söz konusu ceza indiriminin uygulanabileceği görüşünü savundu.

Daire, bir başka davada yine geceleyin bir işyerine girerek kasadaki 35 TL'yi çalan sanık için mahkemenin indirim yapmamasını bozma nedeni saydı.

2 TL'ye 30 yıl hapis talebi

"Çalınan malın değerinin az olması" kriterinin "daha fazlası olsaydı hepsini alırdı" şeklinde özetlenecek yaklaşım nedeniyle uygulama alanı oldukça daralmış durumda. Bu nedenle örneğin Adana'da iki çocuğun elinden 2 lirayı zorla alırken yakalanan 17 yaşındaki Z.T de 30 yıl hapis istemiyle yargılanacak. Çalınan malın düşük olduğu miktarlarla ilgili hırsızlıkların failleri genellikle çocuklar olduğu için "baklava çalan çocuk" sendromu sık sık yargının karşısına çıkıyor.

Yargının örnek kararları

* Bir tarlaya girerek çuvala doldurdukları kavun-karpuzları çalan sanıklara ceza verilmemesi yönündeki mahkeme kararı Yargıtay tarafından bozuldu.

* Bir işyerine girerek kola içip sütlaç yiyen çocuğa verilen cezadan indirim yapılmaması nedeniyle karar bozuldu.

* Sanığın, ösu işyerinden toplam değeri 10 TL olan yiyecek ve para çaldığı olayda mahkemenin indirim ya da cezayı kaldırma yoluna gitmemesi nedeniyle karar bozuldu.

* Avukat bürosundan toplam 2 TL değerinde çikolata ve pil çalan sanığa verilen cezadan indirim yapılmadı. Mahkeme bu kararının gerekçesini "Sanığın birçok hırsızlık suçundan sabıkası olduğu ve suç işleme eğilimi bulunduğu” gerekçesine dayandırırken Yargıtay bu kararı bozdu.

* Yargıtay 800 TL tutarındaki motosikleti çalan sanığa yapılan ceza indirimini bozdu.

* Hırsızlık yapmak için girdiği evde bir çakmak ile 10 TL alan ve ev sahibinin eve gelmesi üzerine daha fazla para ve eşyayı alamadan kaçan sanığa ceza indirimi yapılmaması nedeniyle karar bozuldu.