Açık cezaevi yoluyla "örtülü affa" devam

KEMAL GÖKTAŞ

Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı yönetmelik değişikliği ile hükümlülerin kapalı cezaevinden açık cezaevine geçiş süresi yarı yarıya indirildi. Yönetmeliğin önceki halinde cezalarının 5'te 1'ini iyi halli olarak çeken hükümlülerin açık cezaevine geçişi öngörülürken değişiklikle bu oran 10'da 1 olarak düzenlendi. Açık cezaevinde 6 ay kalan hükümlülerin şartlı tahliye tarihine 1 yıl kala erken tahliye olabileceklerine ilişkin 2012'de yürürlüğe giren "örtülü af" düzenlemesi ile birlikte değerlendirildiğinde örtülü aftaki ceza indirimleri artmış oldu.


Af üstüne af

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun'da 5 Nisan 2012'de yürürlüğe giren değişiklikle af gibi bir düzenleme getirilmişti. Düzenleme, cezalarının son 6 ayını açık cezaevinde geçiren ve şartlı tahliyesine 1 yıl kalan hükümlülerin, denetimli serbestlik tedbiri alınarak tahliye olacaklarını öngörüyordu. Açık cezaevine geçme koşulu ise kanunda cezasının en az 5'te 1'ini iyi halli yatmış olmak olarak düzenleniyordu.
Ancak bu düzenlemede öngörülen sürelerin de cezaevi nüfusunu azaltmakta yetersiz kalması üzerine 24 Ocak 2013'de yeni bir indirim düzenlemesi getirildi. Buna göre tahliye için aranan "son 6 ayını açık cezaevinde geçirme" koşulunun 31 Aralık 2015 tarihine kadar uygulanmayacağı hükme bağlandı. Bu değişikliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte, 18 ay ceza alan bir hükümlü hiç cezaevine girmeden, diğer hükümlüler ise şartlı tahliyelerine 1 yıl kala "tahliye" olabiliyor. Uygulamaya göre 3 yıl hapis cezası alan bir hükümlü cezasının 5'te 1'ini yani 7 ay 6 gün açık cezaevinde yatıp tahliye oluyordu.

Sürenin bitimine 4 ay vardı

31 Aralık 2015'den sonra 6 ay şartı yeniden geleceği için 18 ay hapis cezası alan hükümlü 6 ay açık cezaevinde kaldıktan sonra tahliye olabilecekti. Ancak 6 ay süre şartının yeniden uygulamaya girmesine 4 ay kala yapılan son değişiklikle yeni bir durum ortaya çıktı. Önceki gün Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile açık cezaevine geçme koşulları yeniden düzenlendi. Buna göre eski yönetmelikte cezanın en az 5'te 1'ini çekme koşulu, 10'da 1 olarak düzenlendi. Bu düzenlemeye göre 18 ay hapis cezası alan hükümlü açık cezaevinde sadece 54 gün hapis yatıp tahliye olabilecek. Yönetmelik değişmeseydi bu hükümlü 6 ay açık cezaevinde kalıp tahliye olacaktı. 3 yıl hapis cezası alan hükümlü ise sadece 3 ay 18 gün kapalı cezaevinde kaldıktan sonra 6 ay da açık cezaevinde kalacak ve tahliye olacak. Eski durumda bu hükümlü de 7 ayı açık cezaevinde olmak üzere toplam 1 yıl 1 ay yatıp tahliye olacaktı.
Bu durum daha ağır cezalar alan hükümlüler için de önemli indirimler anlamına gelecek. Buna göre 10 yıl hapis cezası alan bir hükümlü 1 yıl cezaevinde yattıktan sonra açık cezaevine geçebilecek. Açık cezaevinde de 4 yıl 8 ay kaldıktan sonra tahliye olacak.

Daha erken geçebilecekler

Açık cezaevine geçmek için koşullu salıverilme tarihine 6 yıl veya daha az süre kalması koşuulu ise 7 yıl olarak değiştirildi. Böylece hükümlülerin daha erken açık cezaevine geçmesi olanağı sağlandı.
Böylece örneğin 12 yıl hapis cezası alan bir hükümlü 1 yıl 2 ay, 10 yıl alan bir hükümlü ise 1 yıl kapalı cezaevinde yattıktan sonra açık cezaevine geçebilecek. Müebbet hapis alanlar için 5 yıl, yüksek güvenlikli cezaevlerinde kalanlar için 3 yıl olarak belirlenen bu süreler ise değişmedi. Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olup, mensup oldukları örgütten ayrıldıkları idare ve gözlem kurulu kararıyla tespit edilenlerin koşullu salıverilme tarihine bir yıldan az süre kalması şartı da aynen kaldı. Açık cezaevine gönderilenlerin 18 sekiz yaşını doldurmadan önce işlediği diğer suçların cezaları da açık cezaevlerinde infaz edilecek.


Açık cezaevi ne demek?

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun'a göre açık cezaevleri, "hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen" cezaevleri olarak tanımlanıyor. Bu cezaevlerinde firara karşı engel ve dış güvenlik görevlisi bulunmuyor, güvenlik sadece kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yürütülüyor. 35 ile 485 kişi arasında değişen kapasiteleri olan açık cezaevleri, kanundaki amaç doğrultusunda "iş esası" üzerine kurulmuş cezaevleri olarak biliniyor. Bu nedenle bu cezaevlerinde hükümlüler genellikle iş atölyelerinde çalışıyor. Bu cezaevlerinde revir, sinema ve konferans salonu, yatakhane ve yemekhanesi ile tam teşekküllü mutfak, bulaşıkhane, soğuk hava deposu, çamaşırhane, berber, özel ziyaretçi yeri, hamam ve mescit bulunuyor. Bu cezaevlerinde kalanların gündüz dışarda kalması, izin hakları gibi kapalı cezaevinde olmayan birçok hakları bulunuyor. Türkiye'de 35 açık cezaevi bulunuyor.