HDP barajı nasıl aşar?

KEMAL GÖKTAŞ

HDP'nin Cumhurbaşkanı adayı olarak seçime giren HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın aldığı oylara ilişkin analizinde, HDP'nin oy artışını "Türk" seçmenlerdeki değil yine "Kürt" seçmenlerdeki artışa borçlu olduğunu, yüzde 10 barajında da yine başta metropollerde yaşayanlar olmak üzere Kürt seçmenlerin davranışının etkili olacağını ortaya çıkarıyor. HDP'nin de bu gerçeği göz önünde bulundurarak Demirtaş başta olmak üzere Kürt siyasetinin etkili isimlerini İstanbul ve İzmir gibi büyükşehirlerde aday göstermeyi tartıştığı belirtiliyor.

HDP'nin, Cumhurbaşkanlığı seçiminden sadece 4.5 ay önce yapılan mahalli idareler seçiminde BDP ve HDP’nin aldığı sonuçlarla Selahattin Demirtaş’ın aldığı oyların karşılaştırılmasına ilişkin çalışmaları ilginç sonuçları ortaya çıkardı. Buna göre, BDP ve HDP’nin birlikte girdiği 30 Mart’ta, oy oranı yüzde 6.59, oy sayısı ise 2 milyon 961 bin 430 oldu. Demirtaş ise yurt içinde toplam 3 milyon 914 bin 359 oy aldı ve yüzde 9.76 oyu yakaladı. Yani Demirtaş, BDP+HDP'nin 30 Mart'ta aldığı oydan 996 bin 618 daha fazla oy aldı. Bu artışta 30 Mart seçimlerinde aday gösterilmeyen ilçelerden gelen oy sayısı 86 bin 304 ve Doğu-Güneydoğu Anadolu'daki 23 ilden gelen oy sayısındaki artış 195 bin 544 olarak gerçekleşti. Demirtaş, BDP+HDP'nin Batı'dan aldığı oyun üzerine 714 bin 770 daha fazla oy aldı. Bu rakamlar ilk bakışta Demirtaş'ın HDP projesinin "Türkiyelileşme" hedefine yaklaştırdığı için oyların sayısını artırdığı gibi yorumlanabilir. Oysa Batı'dan gelen oyların dikkatli bir analizi buralardan gelen oyların büyük kısmının Kürt nüfustan kaynaklandığını gösteriyor.

Batı'daki Kürtler oy verdi

Demirtaş’ın BDP+HDP'nin oylarını yüzde 10’un üzerinde artırdığı ilçe sayısı 64 oldu. Bu ilçelerin Kocaeli Dilovası ve Çanakkale’nin Gökçeada ilçesi dışında tamamı Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki ilçelerden oluşuyor.

Demirtaş’ın oylarını en çok artırdığı il ise İstanbul oldu. Demirtaş’ın oylarını artırdığı ilçelere bakıldığında Kürt seçmenlerin yoğun olarak yaşadığı ilçelerdeki artış oranının daha fazla olduğu görülüyor. Artış oranı yüzde olarak ifade edildiğinde Adalar 8,18, Sancaktepe 7, Esenyurt 6,95, Şişli 5,41, Beyoğlu 5,14, Başakşehir 4,52, Küçükçekmece 4,12 oranında artış sağlandı. İzmir’de de 30 Mart seçimlerine göre 88 bin 747 daha fazla oy alarak yüzde 89 oy artışı sağlayan ve 188 bin 28 oy alan Demirtaş, yine en çok oy artışını Kürt seçmenin yoğunlaştığı Menemen (8,72), Torbalı (5,35), Çiğli (5,21), Bayraklı (4,86), Karabağlar (4,55), Konak (4,53), Buca (4,44), Bornova (4,36) gibi ilçelerden sağladı. Ankara’da ise sol seçmenin Demirtaş’a yöneldiğini gösteren bir tablo dikkat çekiyor. Başkentte, yerel seçimde 35 bin 661 olan oy Cumhurbaşkanlığı seçiminde 95 bin 33’e yükseldi, artış oranı yüzde 266 oldu.

Demirtaş'ın yüzde 50'nin üzerinde oy aldığı 10 ilin tamamı Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alıyor. Demirtaş, bu bölgede BDP'nin daha önce görece güçsüz olduğu Ardahan, Adıyaman, Elazığ ve Gaziantep'te yüksek oy artışları sağladı ve bu illerde yüzde 10 ile yüzde 25 arasında oy alarak HDP projesinin Doğu'da da çekim merkezi olduğunu gösteriyor.

Sol oylar beklenenin altında

HDP'nin seçim sonuçlarına ilişkin çalışmalarında da Demirtaş'ın sağladığı oy artışının çok büyük ölçüde daha önce BDP+HDP'ye oy vermeyen Kürt seçmenlerin oyuyla gerçekleştiği belirtiliyor.

HDP'nin seçim çalışmalarında İstanbul ve Ege’deki bazı ilçeler ile Ankara Çankaya gibi ilçelerde oy artışlarının ne kadarının sosyal demokrat kesimlerden alındığı konusundaki soru işaretleri de paylaşılarak "Göç olgusu göz önüne alındığında sol kesimlerden gelen oyların beklentilerin çok altında olduğu görülüyor" tespiti yapılıyor.

Artışın önemli bir bölümü, metropollerdeki Kürtlerin oylarının Demirtaş'a (HDP’ye) yönelmesi ile sağlanırken diğer illerde de Alevi ve sol oyların HDP’ye yönelişi bakımından ise geçmiş seçimlerle kıyaslandığında ancak "bir hareketliliğin başladığı" söylenebiliyor.

Yüzde 10 için...

HDP'nin Birleşik Haziran Hareketi ve CHP ile yaptığı görüşmelerden sonuç alarak geniş bir seçim ittifakıyla seçime gitmemesi halinde yüzde 10 barajı konusunda zorlanacağı söylenebilir. Ancak Demirtaş'ın Cumhurbaşkanlığı seçiminde yarattığı rüzgarın artarak devam ettirilmesi halinde Batı'da yaşayan Kürt seçmenlerin oyunu alarak barajı aşması olasılığı da hiç de düşük görünmüyor.