Bir varmış, bir yokmuş: DGM, özel yetkili, TMK mahkemeleri derken sıra "ihtisas" mahkemelerinde

KEMAL GÖKTAŞ

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) 1. Dairesi, yapılan kanun değişikilği doğrultusunda, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarla ilgili olarak "ihtisaslaşma" adı altında bazı mahkemeleri görevlendirdi. İhtisaslaşma ile "özel yetkili mahkemelerin yeniden getirildiği" eleştirilere yanıt verilen HSYK kararı ile birden çok ağır ceza mahkemelerinin olduğu yerlerde "terör" suçlarına ayrı bir mahkeme bakacak.

HSYK'nın Resmi Gazete'de yayımlanan kararında, her alanda olduğu gibi ceza mahkemelerinde de ihtisaslaşmaya ihtiyaç duyulduğu savunularak "hukuk mahkemelerinde öteden beri varolan ihtisaslaşmanın özel ceza kanunlarındaki düzenlemeler uyarınca ceza mahkemelerinde de uygulandığı" belirtildi. Kararda, Anayasa'da teminat altına alınan "kanuni hakim güvencesi ilkesi" uyarınca Ceza Muhakemesi Kanunu'nda düzenlenen usul ve esaslarla yargılama yapan ihtisas mahkemelerinin oluşturulduğu belirtildi.

HSYK savunması

Kararda, bu mahkemelerin görev ve yetkilerinin genel kurallara tabi olacağı, özel yetkili yeni mahkemelerin kurulmasının söz konusu olmadığı, aksine ceza mahkemelerinde ihtisaslaşmanın sağlanmasının amaçlandığı savunuldu.

Kararda, kaldırılan Terörle Mücadele Kanunu'nun 10. maddesiyle görevli mahkemelerde olduğu gibi, birden fazla yerin tek bir yargı alanına bağlanmasının söz konusu olmadığı belirtilen kararda "Usûl hükümleri bakımından zel bir düzenleme getirilmediği, genel hükümlerin uygulanmasına devam edileceği ve mahkemelerin baktıkları davaları iş bölümüne dayanarak diğer bir mahkemeye gönderemeyeceği" vurgulandı.

Yeni adı "ihtisas" mahkemesi

Karara göre, Türk Ceza Kanunu'nda düzenlenen ve Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılacak davalara iki veya daha fazla ağır ceza mahkemesi olan yerlerde 2. ağır ceza mahkemesi bakacak. Aynı mahiyetteki davalar, İstanbul'da 13. ve 14. ağır ceza mahkemelerinde, Diyarbakır'da ise 4. ve 5. ağır ceza mahkemelerinde görülecek. TCK'da yer alan örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarıyla ilgili davalara iki ağır ceza mahkemesi olan yerlerde 2. ağır ceza mahkemesi, 3 ya da daha fazla ağır ceza mahkemesi olan yerlerde 3. ağır ceza mahkemesi bakacak. Bu davaları İstanbul'da 15. ve 16. ağır ceza mahkemeleri, Diyarbakır'da ise 6. ağır ceza mahkemesi görüşecek.

Savcılıklar da ayrılmıştı

Özel yetkili mahkemelerin kaldırılmasının ardından başsavcılıklar "Anayasal Düzene Karşı Suçlar Büroları" kurarak özel yetkili savcılıkların fiilen devamanı sağlamıştı. Şimdi ihtisas mahkemelerinin de kurulmasıyla adı farklı olsa bile sadece terör suçlarına bakan özel mahkemeler ihdas edilmiş oldu. Türkiye'de terör suçlarına bakmakla görevli olan dGM'ler 2004 yılında kaldırılmış yerine özel yetkili mahkemeler kurulmuştu. Bu mahkemeler de 2012'de kaldırılarak "Terörle Mücadale Kanunu'nun 10. maddesiyle görevli mahkemeler" kurulmuş, bu mahkemeler de 2014 yılında kaldırılmıştı.