Anayasa Mahmekesi'nden "öncü" MİT kararı: Fişlemelere vize

Kemal GÖKTAŞ
MİT'in yetkilerine ilişkin teklifin yasalaşması halinde açılacak iptal davasına bakacak olan Anayasa Mahkemesi'nden (AYM) "öncü" nitelikte bir karar çıktı. Karar, Devrimci Karargah davasında dosyaya konulan bir MİT fişleme belgesi aleyhine yapılan başvuru ile ilgili verildi. Kararda MİT teklifindeki en tartışmalı bölüm olan özel hayatın gizliliği ile ilgili olarak "İstihbarat çalışmaları yoluyla özel hayatlara ilişkin bilgilerin toplanması ancak demokratik kurumları korumak için zorunlu olduğu ölçüde meşru görülebilir" tespiti dikkat çekti.

Avukat Ercan Kanar, İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki Devrimci Karargah davasında, MİT'in, "çok gizli", "İstihbari nitelikteki bu bilgiler delil olarak kullanılamaz" ibarelerini içeren raporunun dava dosyasından çıkarılmasını talep etti. Mahkeme, talebin reddine karar verdi. Kanar'ın da aralarında bulunduğu 5 avukat, İstanbul Emniyeti Terörle Mücadele Şube Müdürü ve MİT mensupları hakkında suç duyurusunda bulundu. İstanbul Başsavcılığı Başbakanlıktan izin talebinde bulundu, ilgililer hakkında soruşturma izni verilmedi.
Kanar "adil yargılanma ve özel yaşama saygı hakkının ihlal edildiği" gerekçesiyle AYM'ye başvurdu. AYM 2. Bölümü, özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikayeti oy birliğiyle kabul etti. Kararda şöyle denildi:

DEMOKRATİK KURUMLARI KORUMAK: "Karmaşık suç yöntemlerine karşı devletin istihbarat kurumlarının varlığına ve bu tür suçlarla etkin şekilde mücadele edebilmek için gizli gözetim çalışmalarına ihtiyaç duyabilir. Ancak istihbarat çalışmaları yoluyla bireylerin özel hayatlarına ilişkin bilgilerin toplanması ancak demokratik kurumları korumak için zorunlu olduğu ölçüde meşru görülebilir.

MİT'İN GÖREVİ: MİT'in Türkiye Cumhuriyetinin bütünlüğüne, varlığına, bağımsızlığına, güvenliğine, Anayasal düzenine karşı içten ve dıştan yöneltilen mevcut ve muhtemel faaliyetler hakkında milli güvenlik istihbaratını oluşturmak ve bu istihbaratı gerekli kuruluşlara ulaştırmak yönünde yasayla verilmiş görevleri vardır. Silahlı bir devrim gerçekleştirmeyi amaçlayan yasa dışı bir örgütle ilgili istihbaratın temin edilmesi ve bu istihbaratın ilgili kurumlara ulaştırılmasının anılan görev kapsamında gerçekleştiğinin kabulü gerekir.

RAPOR YASAL: Başvurucuya ilişkin bilgilerin de yer aldığı istihbarat raporu söz konusu yasal hükme dayalı hazırlanmıştır. Bir yasa dışı örgütün çeşitli yönleriyle değerlendirildiği rapordaki ifadeler, başvurucunun bu örgütle veya örgütün suç oluşturan faaliyetleriyle ilgisi olduğu yönünde bir yargı ve kesinlik taşımamakta, örgüt iletişiminin izlenmesi amacına yönelik bazı olgulara işaret etmektedir.

ALENİLEŞMESİ İHLAL: Bununla birlikte duruşmaların kamuya açık yürütüldüğü dikkate alındığında, örgüt mensuplarıyla cezaevinde görüşen şahısların, örgüt üst yönetimi ile cezaevinde bulunanlar arasında aracılık/kuryelik yapabileceği ve başvurucunun örgüt mensuplarının davalarını takip eden bir avukat olarak önem arz eden şahıslar arasında olduğu yönündeki değerlendirme, sadece bir olgu ve durum tespiti olarak kabul edilemez. Değerlendirme, raporun dava dosyasında bulundurulmasıyla alenileşmiştir. Başvurucu hakkında mesleğiyle bağlantılı ve olumsuz olarak nitelendirilebilecek bu değerlendirmenin hukuki kesinlik taşımamasına ve bir isnada dayanak teşkil etmemesine rağmen, dava dosyasına konulmak suretiyle alenileştirilmesiyle başvurucunun özel hayatına yönelik ağır bir müdahale gerçekleşmiştir. Demokratik bir toplumda, doğruluğu hiçbir şekilde sorgulanamamış ve denetime tabi tutulmamış istihbari nitelikteki bilgilerin dava dosyasına konulması suretiyle alenileştirilmesi kabul edilemez. Hakkında kamu davası açılmayan başvurucuya ilişkin bilgilerin dava dosyasına konulması demokratik toplumda gerekli kabul edilemeyeceği gibi ölçülü de değildir.

FİŞLEMEDE NE VARDI?

MİT'in dava dosyasına konulan raporunun ilgili bölümü şöyle: "Örgüt mensuplarıyla cezaevinde görüşen şahısların, örgüt ve üst yönetimi ile aracılık/kuryelik yapabileceği değerlendirilmektedir. Devrimci Karargâh mensuplarının davalarını umumiyetle takip eden Av. Ercan Kanar'ın yanı sıra aileler ile ziyaret edebilecekler listesindeki şahıslar önem arz etmektedir."