TMK'da tahliyeler ve "soruşturma izni" için karar Başbakan'da...

　
Kemal GÖKTAŞ
Hükümetin özel yetkili mahkemelerin kaldırılmasıyla ilgili çalışmasında çok sayıda hükümlüye tahliye kapısını açabilecek düzenlemenin de gündemde olduğu ve henüz netleşmeyen konuyla ilgili son kararın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'la yapılacak toplantıda verileceği öğrenildi.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı özel yetkili mahkemelerin ve Terörle Mücadele Kanunu'nun kaldırılmasıyla ilgili çalışma, Pazar günü ve önceki gün Başbakan Erdoğan ile ilgili bakanların katıldığı toplantıda masaya yatırıldı. Özel yetkili mahkemelerin kaldırılmasına ve bu dosyaların ağır ceza mahkemelerine devrine ilişkin düzenlemelerin netleştiği çalışmada, Başbakan Erdoğan, Terörle Mücadele Kanunu'ndaki bazı kritik düzenlemelerle ilgili çalışmalara devam edilmesi ve İran dönüşünde konunun yeniden ele alınmasına karar verildi.

Edinilen bilgiye göre, söz konusu çalışmada netleşmeyen konular arasında Terörle Mücadele Kanunu'nda cezaların yarı oranında artırılmasına ilişkin düzenleme ile bu suçlarda infaz süresinin 3'te 2 yerine 4'te 3 oranında hesaplanmasına ilişkin maddeler de yer aldı. Adalet Bakanlığı kaynakları bu konudaki çalışmanın dün itibariyle devam ettiğini ve bugün yapılması beklenen toplantıda alınacak karara göre düzenlemeye son şeklinin verileceğini belirtti.

Terörle Mücadele Kanunu'nun "Cezaların artırılması" başlıklı 5. maddesine göre terör sbuçları ile terör amacıyla işlenen suçları işleyenler hakkında ilgili kanunlara göre tayin edilecek hapis cezaları yarı oranında artırılıyor. Buna göre örneğin Türk Ceza Kanunu'nun 314. maddesine göre 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülen "terör örgütü" üyeliği suçunda 7.5 yıldan 15 yıla kadar ceza veriliyor. Yani bir mahkeme sanığa alt sınırdan ceza vermek istediğinde 5 yıl yerine en az 7.5 yıl hapis cezası veriyor.

TMK'nın "Koşullu salıverilme" başlıklı 17. maddesi de Ceza ve güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanuna atıf yaparak terör suçlarında cezaların 3'te 2'si yerine 4'te 3'ünün yatılması halinde koşullu salıvermenin uygulanacağı düzenleniyor.

TMK'daki bu hükümler nedeniyle adli suçlardan dolayı 12 yıl hapis cezası alan bir kişi 8 yıl yattıktan sonra koşullu salıvermeden yararlanırken terör suçlarından 12 yıl alan bir kişi 9 yıl yattıktan sonra çıkabiliyor.

CEZALAR NEREDEYSE YARI ORANINDA İNECEK

Hükümet, terör suçlarında cezanın yarı oranında artırılması ve infaz süresi ile ilgili düzenlemeleri kaldırmaya karar vermesi halinde bu suçlardan yargılananlar için büyük ceza indirimleri ve tahliyeler söz konusu olacak. Örneğin kanunda 10 yıl hapis gerektiren bir suç işleyen kişiye TMK gereği 15 yıl hapis cezası verilip infaz süresi de 4'te 3 olarak hesaplandığında cezaevinde kalacağı süre 11 yıl 3 ay oluyor. Bu düzenlemeler kalktığında ise cezası 10 yıl olacak ve 6 yıl 8 ay yattıktan sonra tahliye olabilecek.

TUTUKLULUK SÜRESİ

Anayasa Mahkemesi, bu suçlarda azami tutukluluk süresini diğer suçlarda öngörülen 5 yıllık sürenin 2 katı olarak yani 10 yıl olmasını öngören TMK'nın 10. maddesindeki hükmü geçen yıl iptal etmiş, ancak iptal kararının yürürlüğe girmesini 1 yıl ertelemişti. Yapılacak düzenlemede hükümetin bu suçlar için yeni bir uzun tutukluluk süresi belirlemesi de gündemde.

SORUŞTURMA İZNİ SÜRPRİZİ

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Terörle Mücadele Kanunu'nun 10. maddesinde sanıklar aleyhine düzenlenen farklı soruşturma ve kovuşturma usullerinin kaldırılacağını söylemesi maddedeki "soruşturma izni" ile ilgili düzenlemenin de kalkacağı şeklinde değerlendirildi. Mevcut 10. maddeye göre

MİT ve Başbakan’ın özel görevlendirdiği kamu görevlileri dışında kalan bütün kamu görevlileri "görev sırasında veya görevinden dolayı" işlemiş olsalar bile kanun kapsamında özel yetkili savcılarca doğrudan soruşturuluyordu. Buna göre savcılar görev sırasında veya görevden dolayı işlense bile "devletin birliğini bozmak (bölücülük), darbeye teşebbüs, hükümete karşı silahlı isyan, silahlı örgüt kurmak, yönetmek, yardım etmek, örgüt adına faaliyette bulunmak, silahlı örgüte silah sağlama, terör suçu için anlaşmak" suçlarında soruşturma izni almaya gerek kalmadan soruşturma ve dava açılabiliyor.

Usul hükümleri kapsamında bu düzenleme de kaldırılırsa İlker Başbuğ başta olmak üzere başta Ergenekon davasının asker ve kamu görevlisi sanıkları hakkındaki yargılamanın Yargıtay'ın bozma kararıyla durdurulması ve yetkili makamlardan soruşturma izni istenmesi gündeme gelecek. Başbuğ hakkında Başbakan Erdoğan'dan soruşturma izni istenecek. Erdoğan bu izni verdiği takdirde yargılama Yüce Divan'da olacak. Diğer kamu görevlileri ile ilgili de soruşturma izni istenecek.

Balyoz davasındaki sanıklar hakkında ise soruşturma izni istenmesi ancak "yeniden yargılama" talebinin kabul edilmesi halinde söz konusu olacak.

AVUKATA BELGE KISITLAMASINA SON

Teklifle, sadece özel yetkili mahkemelerdeki değil diğer bütün soruşturmaları da etkileyecek bir düzenlemeye gidiliyor. Buna göre avukatın dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek almasının savcının istemi ve sulh ceza hâkiminin kararıyla kısıtlanabilmesine ilişkin CMK hükmü kaldırılacak.

BÖLGESEL YARGILAMA

Özel yetkili mahkemeler yargı çevrelerindeki illerde işlenen suçları soruşturuyordu. Örneğin Tekirdağ'da işlenen bir suç için İstanbul özel yetkili savcısı soruşturma yürütüyordu. artık kanun kapsamında kalan bütün suçlar işlendiği ildre soruşturulacak ve açılacak davada o ilde görülecek.

DİNLEME VE TEKNİK TAKİP

Terör örgütü dışında kalan suç örgütlerine yönelik dinleme ve teknik takip sınırlaması gelecek. Buna göre "Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olanlar, örgüte bilerek ve isteyerek yardım edenler ile örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek propagandasını yapan kişiler hakkında" dinleme, izleme, teknik takip ve gizli soruşturmacı görevlendirelemeyecek.

HANGİ YETKİLER KALKACAK?

- Bu suçlarda tek kişinin gözaltı süresi 48 saat yerine diğer suçlarda olduğu gibi 24 saat olacak.

- Toplu suçlarda gözaltı süresi yine 4 gün olacak.

- Bu suçlardan gözaltına alınanlar sadece bir yakınına bilgi verilyordu. Artık yakını dışında kendi belirlediği bir kişiye de haber verebilecek.

- Gözaltındaki kişinin avukatıyla görüşmesinin ilk 24 saat kısıtlanması hükmü kaldırılacak. Güvenlik nedeniyle davaların başka yere alınmasına karar verilebilmesi uygulaması kalkacak.

DAVALAR NASIL ETKİLENECEK?

Türkiye'de özel yetkili mahkemeler 5 Temmuz 2012'de çıkan 3. Yargı Paketi ile ikiye ayrılmıştı. Paketle Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 250. maddesine göre kurulan özel yetkili mahkemeler kaldırılmıştı. Ancak kanun kaldırılmasına rağmen bu mahkemelerin önlerindeki davalara bakmaya devam etmesini düzenlemişti. Böylece Ergenekon, Balyoz, Poyrazköy, KCK, Hrant Dink cinayeti gibi çok sayıda dava eski özel yetkili mahkemelerde kalmıştı.

Şimdi yapılan düzenleme ile eski ve yeni özel yetkililer tamamen kaldırılacak. Düzenleme yürürlüğe girdiğinde özel yetkililerdeki yüzlerce dava normal ağır ceza mahkemelerine gönderilecek. Ergenekon davası Ancak Yargıtay kararıyla kesinleşen Balyoz ve Şike davasında ise yeniden yargılamaya da normal ağır ceza mahkemeleri karar verecek ve yeniden yargılama sböz konusu olursa normal ağır ceza mahkemelerinde yargılama yapılacak.