Yargıtay'da değişmeyen nakarat: "Töre" cinayetine "namus" indirimi

KEMAL GÖKTAŞ

Yargıtay 1. Ceza Dairesi, yeğeninin sevgilisini, çıkan bir dedikodu üzerine vurarak öldüren sanığa "töre" saiki ile öldürme suçundan verilen cezayı çok bularak bozdu. Daire, "töre" ve "namus" cinayetlerinin farklı olduğunu savunduğu kararıyla sanığa daha az ceza öngören "kasten öldürme" suçundan ceza verilmesine hükmetti. Yargıtay kararındaki gerekçelere göre "sırf kişilerin subjektif namus anlayışından kaynaklanan kıskançlık, cinsel arzu ve isteklere karşılık alamamak, kınamak, hoşlanmamak, tasvip etmemek, söz geçirememekten kaynaklanan" öldürme fiilleri, namus cinayeti sayılarak "töre" cinayetlerinden daha az ceza verilecek.

Yeğeninin sevgilisini dedikoduya dayanarak öldürdü

Erzurum'da yaşanan olay şöyle gelişti: Sanık Ayhan, telefonla tanıştığı ve o tarihte başkasıyla evli olan Arzu'yla birlikte yaşamaya başladı. Bir süre sonra Arzu'nun başka biriyle ilişkisi olduğu yolunda dedikodu çıktı. Ayhan'ın amcası olan N ile üvey annesi, Arzu ve Ayhan'ın yaşadıkları eve gitti. Amca N, Arzu'ya neden sık sık şehir dışına çıktığını sordu. Arzu da "Ben bunları yapıyorum, ben gidip geliyorum, sen neden gocunuyorsun?" dedi. Bu sırada Ayhan da, Arzu'ya iftira atıldığını söyleyerek destek çıktı. Buna sinirlenen amca N., tabancasını Ayhan'ın başına dayayıp küfür ederek başına vurdu. Daha sonra Arzu'ya yönelerek "şerefsizin kızı, namussuz, seni öldürürüm" diyerek tabancasıyla bir el ateş ederek genç kadını öldürdü.

Mahkeme "töre cinayeti" dedi

Erzurum 3. Ağır Ceza Mahkemesi, sanık N'yi "töre saikiyle öldürme" suçunu işlediği gerekçesiyle "ağırlaştırıllış müebbet hapse" mahkum etti. Ancak sanık avukatının kararı temyiz etmesi üzerine dosyanın gönderildiği Yargıtay 1. Ceza Dairesi bu kararı bozdu. Bozma kararında Türk Dil Kurumu Sözlüğü'ndeki "töre" ve "saik" kelimelerinin anlamlarına yer verilen kararda şöyle denildi:

"Töre cinayeti" için 3 kriter

"Töre saikiyle öldürmeden bahsedilebilmesi için, öncelikle mağdurun 'toplumda genel olarak benimsenmiş olan bir davranış veya yaşam biçimine aykırı davranmış olmasının, ikinci olarak bu aykırı davranışın ölümle cezalandırılması gerektiğinin o toplumda yaşayanlar tarafından beklenen bir tepki olduğunun kabul edilebilmesinin, üçüncü olarak ise öldürme fiilinin fail tarafından toplumun öldürme beklentisinin yönlendirmesiyle sırf aykırı davranışın cezalandırılması görevi üstlenilerek işlenmesi şarttır. Burada 'toplumdan' kastedilen 'tüm ülke' olabileceği gibi 'köy, mahalle, geniş aile gibi' küçük bir topluluk da olabilir. 'Töre saikiyle öldürme' suçunun oluşması açısından bunlar arasında fark yoktur.

"Töre ile namus farklı"

'Töre' kavramıyla sık sık karıştırılan 'namus' kavramı ise 'bir toplum içinde ahlak kurallarına ve toplumsal değerlere bağlılık, iffet, doğruluk, dürüstlük' olarak tanımlanır. Töre ile namus benzer ancak farklı kavramlardır. Törenin belli koşullarda namusu da içine alan üst bir kavram olarak ortaya çıkabileceği durumlar da vardır. Ancak diğer koşulların bulunmadığı hallerde, sırf kişilerin subjektif namus anlayışından, kıskançlıktan, cinsel arzu ve isteklere karşılık alamamaktan, kınamaktan, hoşlanmamaktan, tasvip etmemekten, söz geçirememekten kaynaklanan öldürme fiilleri 'töre saikiyle öldürme' olarak nitelendirilemez.

Aynı şekilde, 'toplumun tasvip etmediği veya kınadığı davranışları işleyenlerin ya da yaşam biçimini tercih edenlerin öldürülmesi' biçiminde gerçekleştirilen her fiilin de toplumdaki öldürme beklentisi açıkça ortaya konulmadan, sırf bu nedenle 'töre saikiyle öldürme' olarak değerlendirilemez.

"Namus cinayetine" daha az ceza

Buna göre, 'töre cinayeti ile namus cinayetinin' aynı kavramlar olduğunun söylenemez. Zira, suçta ve cezada kanunilik prensibi ile ceza hukukundaki kıyas yasağı, 'töre saikiyle öldürme' suçunun uygulanma alanını bu şekilde genişletmeye izin vermez. Somut olayda; yeğeni Ayhan'ın birlikte yaşadığı maktuleye yönelik olarak kasten öldürme suçunu işleyen sanık N hakkında 'haksız tahrik bulunmaksızın kasten öldürme' suçundan hüküm kurulması gerekirken, 'töre saikiyle kasten öldürme' suçundan hüküm kurularak sanığa fazla ceza tayini bozmayı gerektirmiştir."

6 yıl indirim

Türk Ceza Kanunu'na göre "töre saikiyle öldürme" suçuna ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilirken kasten öldürme suçuna müebbet hapis cezası veriliyor. Mahkemenin, Yargıtay kararı doğrultusunda cezayı düşürmesi halinde cinayet sanığı 6 yıl daha az cezaevinde yatacağı gibi ayrıca hücrede tek başına kalma, izin verilmeme gibi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum olanların tabi olduğu ağır infaz koşullarından da kurtulacak.

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun'a göre ağırlaştırılmış müebbete mahkum olanlar 30 yıl, müebbete mahkum olanlar ise 24 yıl yattıktan sonra şartlı tahliye olabiliyor. Ayrıca kanunda ağırlaştırılmış müebbete mahkum olanların tek kişilik hücrede kalacakları, günde en fazla bir saat açık havaya çıkma ve spor yapma hakkı tanınacağı, diğer hükümlülerle temasta bulunmasına sınırlı olarak izin verilebileceği, hiçbir surette izin verilmeyeceği, cezasının infazına, hiçbir surette ara verilemeyeceğine ilişkin ağır infaz kurallarından da kurtulacak.