AİHM HAYRET ETTİ!

Kemal GÖKTAŞ
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Yurt Kitap Yayın'ın sahibi Ünsal Öztürk'ün açtığı davada, daha önce AİHM tarafından düşünce özgürlüğünün ihlali olarak görülen ve çoğu İsmail Beşikçi'ye ait kitaplara ilişkin müsadere (el koyma)kararının, yasa değişikliğine rağmen kaldırılmaması nedeniyle Türkiye'yi mahkum etti. AİHM, mahkemenin el koyma kararını kaldırma talebini reddederken kullandığı "yasaya aykırı olabilir" ifadesi karşısında tepkisini gizleyemedi ve kararına bu ifadeyi "hayretle karşıladığını" yazdı.

Yurt Kitap Yayın"ın sahibi olan Ünsal Öztürk, 1990'lı yıllarda yayımladığı ve 12'si sosyolog İsmail Beşikçi'ye ait 32 kitapla ilgili açılan davalar nedeniyle 1.5 yıl hapis yattı. Bu kitapların büyük bölümüne de devlet el koydu. Öztürk, bunun üzerine 1994'de mahkum edilmesi ve kitaplara el konmasıyla ilgili olarak AİHM'e başvurdu. AİHM, 2005'de Türkiye'yi ifade özgürlüğü ve cezaların yasallığı ilkelerine aykırı davrandığı için mahkum etti.

YASAK MADDESİ KALKTI, YASAK DEVAM ETTİ
Öztürk, Temmuz 2003'te Terörle Mücadele Kanunu'nun 8. maddesinin iptal edilmesi üzerine, Ankara 1 No'lu DGM(Devlet Güvenlik Mahkemesi)'ne başvurarak müsaderenin kaldırılmasını talep etti. Mahkemenin talebi reddetmesi üzerine Ankara 2 No'lu DGM'ye itiraz etti. Ancak bundan da sonuç alamadı.
DGM'lerin kaldırılmasından sonra bu defa 2005'de 16 kitapla ilgili Ankara Ağır Ceza Mahkemesi'ne başvurdu. Mahkeme "kitapların içeriğinin Terörle Mücadele Kanunu'nun 7/2. maddesine aykırı olabileceği" gerekçesiyle talebi reddetti. Öztürk'ün bu karara karşı yaptığı temyiz başvurusuna ilişkin görüş bildiren Yargıtay Cumhuriyet Savcısı da aynı gerekçeyle talebin reddini istedi. 8 Nisan 2006 tarihinde, Yargıtay, temyiz talebini reddetti.

"İHTİMALE DAYALI YASAK"
Öztürk bunun üzerine yeniden AİHM'e başvurdu. Başvuru dilekçesinde mahkeme ve Yargıtay'ın "kitapların içeriğinin kanuna aykırı olabileceği" ifadelerine tepki göstererek "Türk hukukunda, mahkemelerin kararlarını ihtimallere dayandıramayacağı, yalnızca bir suçun işlenip işlenmediğine karar verebileceğini" belirtti.
AİHM 2. Dairesi, geçtiğimiz Şubat ayında Türkiye'yi 9 bin Euro tazminata mahkum etti. Kararın gerekçesi ise geçtiğimiz ay yayımlandı. Kararda aynı kitaplarla ilgili olarak Öztürk'ün daha önce yaptığı başvuruda "ifade özgürlüğünün" ihlal edildiğine karar verildiğini anımsattı.

"HAYRETLE KARŞILADIK"
Terörle Mücadele Kanunu'nun 8. maddesinin kaldırılmasına rağmen mahkemelerin Öztürk'ün taleplerini aynı kanunun farklı bir maddesini öne sürerek reddettiklerine işaret eden AİHM, bunun ifade özgürlüğüne yeni bir müdahale olduğu sonucuna vardı. Kararda şöyle denildi:
"Ayrıca, yerel mahkemeler, kitapların içeriğinin Terörle Mücadele Kanunu'nun 7/2 maddesine aykırı 'olabileceğini' belirtmiştir. AİHM, yerel mahkemeler tarafından 'olabilir' ifadesinin kullanılmasını hayretle karşılamaktadır. AİHM, yerel mahkemelerin vardığı sonucun, AİHS'nin 10/2 maddesinde öngörülen yasal kesinlik şartı için fazlasıyla geniş anlamlı ve belirsiz olması nedeniyle keyfilik sınırında olduğu kanaatindedir."