Bakanlık tasarısı: Günlüğüne 20 TL ödeyen davadan kurtulacak; taciz ve sarkıntılık da uzlaşma ve pazarlık kapmasında

KEMAL GÖKTAŞ Ankara

Adalet Bakanlığı, yeni Türk Ceza Kanunu'nun 2005 yılında yürürlüğe girmesiyle artan cezalar ve ağırlaşan infaz koşulları nedeniyle yargılanan sanık sayısının artması ve cezaevlerinin kapasitelerinin aşılmasına karşı yeni formülleri devreye sokmak için çalışma başlattı. Bakanlığın hazırladığı taslakta 5 yıl ve daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda "pazarlık usulü" ile ceza indirimi veya seçenek yaptırımlarla dava açılmadan çözüme gidilmesini öneren Bakanlık, mevcut kanunda yer alan "uzlaştırma", "önödeme" ve "kamu davasının açılması ertelenmesi" gibi yöntemlerin de kapsamını genişletilmesini öngördü.

PAZARLIK: Anglo-Sakson hukukunda uygulanan ve "ABD tipi pazarlık" usulü ile suçunu kabul etmesi şartıyla 5 yıl veya daha az hapis cezası gerektiren suç işleyen şüphelilere 1 yıl hapis veya para cezası, kamu yararına işte çalışma, belirli meslekleri yapmanın yasaklanması, ev hapsi, şehir hapsi gibi yollarla davadan kurtulma formülleri devreye sokulacak.

Cinsel suçlarda da uzlaştırma

UZLAŞTIRMA: Mevcut kanunda şikayete bağlı suçlar ile kasten ve taksirle yaralama, konut dokunulmazlığını ihlal, çocuk kaçırma, ticari sır ve bankacılık sırlarının açıklanması suçlarında taraflar uzlaşma yoluna gidebiliyor. Kanun, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda (sarkıntılık, taciz gibi) suçlarda uzlaşma yolunu gidilmesine izin vermiyor.

Ancak taslağa göre "sadece para cezası veya yukarı sınırı 5 yıl veya daha az hapis cezası gerektiren" ve mağduru gerçek bir kişi olan bütün suçlarda uzlaştırmaya gidilebilecek. Sadece daha önce kasıtlı suç işlemekten mahkum olanlar ile suçu meslek edinenler veya örgüt faaliyeti çerçevesinde suç işleyenlere uzlaştırma yolu kapalı olacak.

Savcının mağdur ve şüpheliye uzlaştırma teklifinde bulunması için mevcut düzenlemeden farklı olarak şüphelinin suç işlediği yönünde "yeterli şüphe" olması şartı aranacak.

Tarafların kabul etmesi halinde dosya uzlaştırma bürolarına gönderilecek. Bu bürolar Adalet Bakanlığı tarafından sertifika verilmiş kişiler arasından bir uzlaştırmacı görevlendirecek ve bu kişi dosyayı 45 gün içinde sonuçlandıracak. Uzlaştırmanın gerçekleşmesi halinde savcı şüpheli hakkında "takipsizlik" kararı verecek. Uzlaştırma mahkeme aşamasında olursa ise dosya düşecek.

Günlüğü 20 TL öde, cezadan kurtul

ÖNÖDEME: Uzlaştırma kapmasında olmayan suçlar içinse "önödeme" sisteminin kapsamı genişletilecek. Halen 3 aydan az hapis cezası gerektiren suçlarda uygulanan önödeme sisteminde bu sınır 2 yıla çıkarılacak. Şüpheli, hakkında dava açılmadan önce para cezasının alt sınırını veya hapis öngören suçlarda ise hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her bir gün için 20 TL öderse hakkında dava açılmayacak. Buna göre örneğin hakkında 1 yıldan 2 yıla kadar hapis öngörülen bir suçtan dolayı soruşturma yürütülen kişi gülük 20 TL'den 7 bin 300 TL ödediği takdirde yargılanmaktan kurtulacak. Daha önce kasıtlı suçlardan mahkum olanlar, suçu meslek edinenler, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ve kamu görevlilerinin görevle ilgili suçlarında önödemeye gidilemeyecek.

DAVA ERTELEMESİ: Daha önce suç işlememiş kişilerin işledikleri suçtan dolayı erteleme kararı verilmesi halinde kendisi v etoplum için daha yararlı olacağı kanaatine varılması halinde, suçtan kaynaklanan zararların ödenmesi karşılığında dava açılmasının ertelenmesi yolu da yeniden düzenleniyor. Halen 1 yıl ve daha az hapis gerektiren suçlarda uygulanan yöntem için sınır 2 yıla çıkacak.