Çeber davasında tarihi karar, tarihi içtihatlar

1- YARGITAY KARARI UYGULANIRSA ŞİMDİYE KADAR CEZASIZ KALAN BİRÇOK FİİL İŞKENCE SAYILACAK. TOKAT VEYA TEKME ATMA, UYUTMAMA, BAĞIRMA, KIZMA, KÜFRETME, TEK AYAK ÜSTÜNDE BEKLETME, YÜKSEK SESLE MÜZİK DİNLETME, TUVALETE GÖTÜRMEMEK GİBİ FİİLLER "SİSTEMATİK" BİÇİMDE İŞLENİRSE İŞKENCEDEN CEZA VERİLECEK

2- İŞKENCEYE GÖZ YUMAN AMİRLERE DE İŞKENCE SUÇUNDAN CEZA VERİLECEK


Kemal GÖKTAŞ
Yargıtay, Metris Cezaevi'nde gördüğü işkence nedeniyle hayatanı kaybeden Engin Çeber'le ilgili davada tarihi bir karar verdi. Daire, Çeber'e işkence yaparak ölümüne neden olan Selahattin Apaydın ve Sami Ergazi ile işkence edildiğini görmesine rağmen müdahale etmeyen Cezaevi 2. Müdürü Fuat Karaosmanoğlu'na verilen müebbet hapis cezalarını onadı. Yargıtay kararındaki tespitler bugüne kadar mahkemelerce "yaralama" kapsamında görülen ve çoğu vakada cezasızlıkla sonuçlanan bir çok fiilin işkence kapsamında görülmesini sağlayacak. Böylece "Tokat veya tekme atma, tekme bağırma, kızma, küfür, uyutmama, taciz, tek ayak üstünde bekletme, yüksek sesle müzik dinletme, tuvalete götürmemek" gibi fiiller sistematik biçimde işlenirse işkenceden ceza verilecek. Tarihi kararın ikinci önemli içtihadı ise işkenceye göz yuman amirlerin de işkence suçundan cezalandırılması oldu.

MÜEBBETLERE ONAMA

Çeber'in gözaltına alındığı karakolda ve götürüldüğü Metris Cezaevi'nde gördüğü işkenceler sonunda hayatını kaybetmesi ile ilgili Bakırköy 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yapılan ikinci yargılama sonunda verilen kararın temyiz incelemesi Yargıtay 1. Ceza Dairesi'nde yapıldı. Daire, iki infaz koruma memurunun yanı sıra işkenceye katılmayan ancak buna göz yuman Cezaevi 2. Müdürü Fuat Karaosmanoğlu'nu da 'işkence sonucu öldürme' suçundan müebbet hapis cezasına çarptırılmasını kanuna uygun bularak onadı.

Daire sanık infaz koruma memurlarından Nihat Kızılkaya hakkındaki “işkence” suçundan 2 yıl 6 aylık; polislerden Mehmet Pek ve Abdülmüttalip Bozyel hakkında, işkence suçunu üçer kez işledikleri için verilen ayrı ayrı 7.5 yıllık hapis cezalarını da onadı. Daire, polis Aliye Uçak'a verilen 5 aylık hapis cezasının ise işlediği suçun "orantısız güç" değil “işkence” kapsamına girdiği gerekçesiyle bozdu.

AMİRLER DE SORUMLU

Gerekçeli kararda "işkenceye katılmamakla beraber, işkence yapılacağını öngörebilen, buna rağmen gerekli önlemleri almayarak işkence yapılmasına kayıtsız kalan amirlerin de işkence yapanlar gibi cezalandırılması gerektiği" belirtildi.

SİSTEMATİK KÖTÜ MUAMELE İŞKENCE SAYILIR

AİHM kararlarına atıf yapılan kararda "Özgürlüğünden mahrum bırakılmış durumda olan kişiye karşı, davranışı gerektirmediği halde fiziksel güç kullanılması insan onuruna saldırı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 3. maddesi ile güvence altına alınan işkence görmeme yasağının ihlali teşkil etmektedir" denildi. İşkenceyi oluşturan fiillerin birbirini takip eden günlerde yapılmasının zorunlu olmadığı ve "belli bir süre devam etmesinin" yeterli sayılacağı ifade edilen kararlarda şu örnekler verildi:

"Kasten yaralama fiili birkaç dakika, işaret veya sözle tehdit bir dakika veya daha az cinsel taciz bir veya birkaç dakika (çimdikleme, okşama gibi) sürmektedir. Bu fiillerin devamlılığı halinde, örneğin gidip gelip bir kişiye tokat atılması, tekme vurma, 10 dakikada bir küfredip vurma, tek ayak üstünde tutma, yüzünü duvara döndürüp elleri havada yahut tek ayak üstünde duvara yapışık bekletme, uyutmamak için geceleri sık sık soru sorma, kızıp bağırma, vurma, sorguya alma, yüksek sesle sürekli müzik dinletme, soğukta soyup betona yatırma, elektrik verme, sıcakta su içmeyi önleme, giyinik veya soyunukken su sıkıp seyretme, tuvalet ihtiyacını gidermeye engel olma vb olaylarda, bir anlık fena muamele olmayıp fiiller belli bir süreç içinde sistematik biçimde işlendiğinden işkence suçu tartışılmalıdır."

SAÇ ÇEKME VE AŞAĞILAMAYA İŞKENCE CEZASI

Daire bu gerekçelerle Çeber'le birlikte alınan Aysu Baykal'ın "saç çeken, hakaret eden, aşağılayan, baygın yere yatıran" polis Aliye Uçak'a "yaralama" suçundan verilen cezayı bozarak işkenceden ceza verilmesini istedi. Aynı şekilde cezaevinde tahta sopa ile dolaşarak mahkumlara vuran ve aşagılayan Uzman Çavuş Murat İşler'e de beraat yerine işkence suçundan ceza verilmesi gerektiğine hükmetti.

KARAKOL VE CEZAEVİNDE İŞKENCE

Engin Çeber 28 Eylül 2008’de Sarıyer’de dergi dağıtırken arkadaşlarıyla birlikte gözaltına alınmıştı. Sarıyer Muhsin Bodur polis merkezi ve Metris Cezaevi’nde işkence gördı Çeber 10 Ekim 2008’de hayatını kaybetmişti. Bakırköy Başsavcılığı aralarında cezaevi müdürleri, gardiyanlar, askerler ve polislerin bulunduğu 60 kişiye işkenceden dava açmıştı. Bakırköy 14. Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki ilk yargılama sonunda 2. müdür Fuat Karaosmanoğlu ile gardiyanlar Selahattin Apaydın, Nihat Kızılkaya ve Sami Ergazi'ye müebbet hapis vermişti. Ancak Yargıtay 1. Ceza Dairesi bu kararı "aralarında menfaat çekişmesi olan sanıkları aynı avukatın savunduğu" gerekçesiyle kararı bozmuştu.